Met een kwart van het huidige seizoen achter de rug krijgen de meeste van onze jongens weer eens een weekje adempauze vanwege het interlandvoetbal. Doorgaans betekent dit twee weken duimen draaien voor de fans, en dus een goede tijd om voorzichtig de balans op te maken van de prestaties van het nieuwe NEC onder Dwight Lodeweges tot dusverre.
Kijkend naar de ranglijst kun je constateren dat we het, ondanks een hoop heisa en gehannes in de voorbereiding en gedurende het seizoen, eigenlijk helemaal niet zo onaardig doen met een tiende plek, slechts een punt verwijderd van onze Gelderse rivalen op plek 7. Voor een club die qua begroting rond de twaalfde plek in de eredivisie dobbert is dit objectief gezien een zeer degelijk resultaat. Natuurlijk smaakte de zegetocht in 2008 naar meer en hoopten we met zijn allen dat de opmars naar de subtop zou worden doorgezet onder de ervaren leiding van Lodeweges, maar zonder grote aanvullende financiële injecties en lucratieve transfers is dat uiteraard niet erg realistisch. En dus lijkt de huidige stand op de ranglijst een zeer acceptabele prestatie, die ons in een goede uitgangspositie voor de strijd om een play-off plek houdt.
Als we echter even de scoreboard-journalistiek laten varen, dan ziet het plaatje er toch ineens een stuk minder rooskleurig uit. De resultaten zijn wisselvallig, de punten niet zelden puur op inzet en met fantasieloze langeballentrapperij bijeen gegrabbeld. Kansen worden er nauwelijks gecreëerd. De aansluiting tussen het middenveld en de aanval lijkt rijp voor een oproepje in het KRO-programma Spoorloos. En het voor een 4-3-3 systeem toch allesbepalende vleugelspel is het stadium van kladblok en tactiekbord-magneetjes nog niet ontstegen.
Uiteraard zijn er genoeg excuses aan te dragen voor het huidige spel. De toch al smalle selectie heeft een paar nare klappen te verduren gehad met het wegens blessures langdurig wegvallen van Bas Sibum en Lasse Schöne, om nog maar te zwijgen over de onbetamelijke strapatsen van $aïdi Ntibazonkiza. Toch kun je je vraagtekens zetten bij bepaalde besluiten die de technische staf genomen heeft in de afgelopen maanden. En het grootste vraagteken dat door veel supporters telkens weer gezet wordt, is aangaande het hoe en waarom van het gekozen systeem. Je zou toch denken dat zelfs Lodeweges bij zijn aanstelling even goed achter zijn oor gekrabd moet hebben toen hij naar het beschikbare spelersmateriaal keek. Ruim voor het sluiten van de transfermarkt was het al duidelijk dat de samenstelling van de groep zich uitstekend leende voor een tweespitsen systeem, maar dat er veel kunst- en vliegwerk nodig zou zijn om een eredivisiewaardige 4-3-3 formatie het veld in te kunnen sturen. De laatste maanden onder Mario Been hadden al pijnlijk blootgelegd dat de aanvalslinie erg smal was en dat de selectie klassieke buitenspelers totaal ontbeerde. De vleugelspitsen opereerden vaak meer als vooruitgeschoven middenvelders, lieten zich regelmatig ver inzakken als ze juist de achterlijn moesten opzoeken, en trokken om de haverklap naar binnen toe in plaats van het veld breed te houden. En als Rommedahl als een van de weinigen eens een keer diep ging dan kwam de pass niet.
De keuze voor een vast spelsysteem is een begrijpelijke, zeker als je het doorstromen van zelfopgeleide spelers op de lange termijn als een belangrijke doelstelling ziet voor de club. De vraag is dan echter wel of je met 4-3-3 de juiste keuze maakt en waar die keuze eigenlijk op gebaseerd is. Internationaal gezien speelt bijna geen enkele club meer met echte vleugelspelers. Zelfs bij Ajax is het 4-3-3 niet meer heilig onder Jol. Eredivisiewaardige vleugelaanvallers zijn dan ook dun gezaaid, zoals we de afgelopen transferperiode maar weer eens gezien hebben, en je maakt je ploeg op deze manier op de lange termijn wel erg afhankelijk van de kwaliteit van je eigen jeugd. De vraag rijst dus waarom NEC hiervoor kiest, want het zou toch niet zo mogen zijn dat deze keuze puur gemaakt is gebaseerd op de voetbalvisie van Mario Been – niets dan respect, maar zelfs de meest succesvolle coach blijft uiteindelijk maar een passant bij een club – en de behaalde successen in 2008.
Bovendien is een vaste structuur weliswaar goed voor de overzichtelijkheid binnen de verschillende geledingen van de club, maar zou een systeem toch nooit belangrijker moeten worden gemaakt dan de aanwezige kwaliteiten in de spelersgroep. Uiteindelijk blijft een spelsysteem een hulpmiddel, geen doel op zich. Ongetwijfeld werd aan Lodeweges bij zijn aanstelling beloofd dat er extra versterking op de flanken zou komen en dus is het niet verwonderlijk dat hij in de voorbereiding steevast drie aanvallers het veld in stuurde (met Lasse Schöne en $aïdi, afgezien van de wedstrijd tegen JVC Cuijk voor laatstgenoemde, telkens in de basis). Het kan hem echter toch niet ontgaan zijn dat NEC op deze wijze wel erg afhankelijk werd van de creatieve impulsen van Schöne, en dat het team zonder personele aanvullingen op de flanken bij de minste of geringste tegenslag vleugellam zou zijn.
Toegegeven, we hebben wel erg veel pech gehad met blessures, en op een gevalletje $aïdi valt geen enkel beleid af te stemmen. Toch is de vraag gerechtvaardigd of de technische leiding niet eerder had kunnen inzien dat er wel erg zwaar op een enkel paard, namelijk de basiself zoals Lodeweges die in de voorbereiding door de huisstijl gedwongen voor ogen had, is gegokt. Al twee of drie seizoenen lang wordt er door de achterban geroepen dat het grote probleem bij NEC zit in de aanvoer naar de centrale spits. Kies je voor een 4-3-3 formatie, dan is het dus cruciaal om te zorgen dat die aanvoer gewaarborgd wordt. Ofwel, investeer stevig in goede vleugelspelers en zorg dat je genoeg creativiteit op het middenveld (en de reservebank) hebt om de aansluiting naar de voorste linie te verzorgen. Kies je voor behoudend omgaan met je financiële middelen totdat je weer wat armslag hebt, kijk dan wat je al aan kwaliteiten in huis hebt en pas daar je tactiek op aan. In ons geval is krampachtig vasthouden aan klassiek vleugelspel dan duidelijk geen goed idee en kun je beter met twee spitsen gaan spelen, zodat je de beschikbare euro’s kunt investeren in de breedte van je selectie en een incidentele positionele versterking als bijvoorbeeld Vleminckx. Weinigen onder ons zullen twijfelen aan de kwaliteiten van onze sympathieke Belgische aanjager, maar als je als TD volmondig kiest voor 4-3-3 dan had je voor datzelfde geld waarschijnlijk ook twee goede vleugelspelers kunnen halen. Wat is wijsheid?
Het geld is inmiddels uitgegeven, de discussie hierover achterhaald. Deze jongens moeten het voor ons doen, tenminste tot aan de winterstop. Op papier een selectie die, zelfs zonder de langdurig geblesseerden, zeker een gooi moet kunnen doen naar een play-off plek. De vraag is alleen of dat gaat lukken als we krampachtig aan dit tactische concept vast blijven houden. De man die we op het middenveld standaard tekort komen wordt eigenlijk totaal niet gecompenseerd door de extra spits, aangezien de huidige vleugelspitsen het veld niet genoeg breed houden en weinig aanspeelbaar en balvast zijn. Onze middenvelders vervallen hierdoor al snel tot verwilderde dravers die te pas en te onpas over het hele veld opduiken om gaten dicht te lopen en aan een verzorgde opbouw niet meer toekomen. En dus wordt er door de verdediging al snel gegokt op de lange bal op Vleminckx. Tot zijn krediet spreekt dat hij al sleurend en trekkend met regelmaat wonderwel nog een vervolg weet te geven aan zulke flodderballen, maar erg vrolijk zal hij er toch niet van worden. Tegen de grotere, meer aanvallend ingestelde teams krijgen onze vleugels nog wel eens een beetje ruimte en zijn er openingen voor een schot uit de tweede linie, maar zodra we tegen directe concurrenten of minder geachte opponenten komen te staan waar we zelf het spel moeten maken en openingen zoeken, worden de nadelen van vleugelspel zonder echte vleugelspelers keer op keer pijnlijk blootgelegd.
Aan Lodeweges de taak om het lek in de komende weken boven water te krijgen en wat automatismen in de ploeg te brengen. Zonder twijfel heeft de beste man meer voetbalvisie in zijn kleine teen dan ik in mijn hele lijf, maar als hij blijft vasthouden aan het concept met drie spitsen dan hoop ik wel dat hij dit primair doet vanuit zijn eigen overtuiging en visie, en niet omdat hij niet in durft te gaan tegen een nauwelijks onderbouwde ‘huisstijl’ die hem bij zijn aanstelling is opgedrongen. Sterkte Dwight!
Mark