Nu de competitie plat ligt en het halve land in de quarantaine zit, is er helaas weinig interessants te melden over onze club. Om toch maar wat leesvoer te verzorgen voor onze gedwongen zelf-isolerende collegasupporters, bij deze dan maar een hopelijk informatief stukje over Covid-19.
Allereerst wat semantisch geneuzel: technisch gezien is Covid-19 de naam van de ziekte (Corona Virus Disease), niet van het virus zelf. De officiële naam van het virus is SARS-CoV-2; de SARS toevoeging is er vanwege de genetische gelijkenissen met het SARS virus dat in 2003 de kop op stak. Een leuk feitje voor de lokale pubquiz wellicht, al is het momenteel afwachten wanneer we weer de kans zullen hebben om naar de kroeg te gaan. De Amerikanen gebruiken ondertussen vaak de term ‘Chinees virus’ (of kung-flu), ongetwijfeld een trucje van Trump om de schuld voor de escalatie van de ziekte in de Verenigde Staten bij China te leggen.
Covid-19 is een besmetting van de luchtwegen, die overgedragen wordt van persoon op persoon, voornamelijk via aerosolen (minieme druppeltjes in de lucht die onstaan als je hoest of niest) of besmette oppervlaktes. Het virus kan overleven in vochtige laagjes (bijvoorbeeld kleine druppeltjes op een tafel of je mobiele telefoonscherm) voor enkele dagen. Sommige bronnen beweren zelfs tot negen dagen. Het is dan ook belangrijk dat je veelvuldig je handen wast, geen handen schudt, en dingen als je gezicht aanraken of in je ogen wrijven zoveel mogelijk voorkomt. Een masker helpt weinig, want de aerosolen van een niesbui blijven doorgaans niet lang in geconcentreerde vorm rondhangen, maar slaan neer op nabije oppervlaktes (handen wassen!) of worden weggeblazen in de lucht. Wel loop je een groter gevaar als je in een slecht geventileerde of kleine ruimte zit samen met een besmet persoon (bijvoorbeeld openbaar vervoer).
De ziekte dook voor het eerst op in Wuhan, een stad in de Hubei provincie in China. Het virus is waarschijnlijk al ergens in september-oktober 2019 op de mens overgesprongen vanuit een vooralsnog onduidelijke dierlijke bron, al duurde het tot januari voordat een grootschalige uitbraak een feit was. Het originele virus is (net als de voorlopers van SARS en MERS) hoogstwaarschijnlijk afkomstig van vleermuizen, maar de directe bron voor de eerste menselijke besmetting was vermoedelijk het voor Nederlanders veelal onbekende ‘schubdier’, of pangolin (zie onderstaande foto). In China wordt dit dier gezien als een delicatesse en wordt het ook allerlei medicinale en zelfs spirituele krachten toegedicht. De schubben zouden helpen tegen huidziektes en de borstvoeding verbeteren, terwijl rijstwijn met baby-schubdiertjes of schubdierbloed erin ook zogenaamd zou helpen tegen huidziektes en (oh ironie!) ademhalingsproblemen. In bepaalde delen van Afrika gelooft men dat bepaalde lichaamsdelen van het schubdier bescherming bieden tegen hekserij. Je kunt je voorstellen dat dit soort gebruiken bij uitstek geschikt zijn om allerhande nare ziektes over te dragen.
Omdat mensen het virus dagenlang bij zich kunnen dragen zonder enige symptomen van ziekte te vertonen, had Covid-19 zich al flink verspreid tegen de tijd dat de eerste patienten zich meldden bij de ziekenhuizen. Daarna ging het opeens rap. China koos in januari voor een zware quarantaine om verdere verspreiding te voorkomen, maar het was al te laat. Inmiddels heeft Europa de fakkel overgenomen van China als het epicentrum van de wereldwijde epidemie (‘pandemie’). Italië was het eerste slachtoffer, waar de eerste infecties eind januari werden vastgesteld. En we weten allemaal hoe het verder gegaan is, want we zitten er nu zelf middenin.
Ook al wordt de sterftegraad van SARS-CoV-2 een stuk lager ingeschat dan die van de aanverwachte coronaziektes SARS (10%) en MERS (34%), de verspreiding van SARS-CoV-2 is veel sneller en efficiënter. Daardoor is het aantal dodelijke slachtoffers van Covid-19 inmiddels al vele malen hoger dan dat van die andere coronavirussen. De sterftegraad (of ‘Case Fatality Rate’, het aantal sterfgevallen gedeeld door het totale aantal vastgestelde besmettingen) voor SARS-coV-2 ligt waarschijnlijk ergens rond of onder de 1%. Dat betekent dus dat je gemiddeld één sterfgeval hebt voor elke honderd besmette mensen. De mensen die overlijden aan Covid-19 zijn voornamelijk ouderen (boven de 70 jaar) en mensen met een verzwakt immuunsysteem, maar dat betekent niet dat kerngezonde mensen geen gevaar lopen. Alleen hebben die een percentueel veel lagere kans op complicaties en dus vormen zij geen grote risicogroep. Al heb je natuurlijk erg weinig aan zo’n statistiek als je zelf toevallig een ongelukkige jongeling bent die wel vatbaar blijkt. Kinderen lijken grotendeels gevrijwaard van complicaties, al kunnen ze het virus wel krijgen en doorgeven. NEC hoeft zich dus geen zorgen te maken om toekomstige fans, als we de huidige sportieve en financiële malaise overleven.
De kenmerkende symptomen van Covid-19 zijn een droge, aanhoudende hoest en een verhoogde temperatuur (koorts) van 37,8 graden of hoger. Een groot aantal patienten klaagt ook over ademhalingsproblemen. Als je zelf deze symptomen vertoont, wees verstandig en isoleer jezelf direct voor minimaal een week. Je vormt op dat moment niet alleen een gevaar voor jezelf maar ook voor je omgeving, dus je bent simpel gezegd een enorme knurft als je gewoon door blijft lopen met een besmetting “omdat je je verder goed voelt”. Denk aan je medemens! Het dringende advies is ook om jezelf te isoleren als je samen woont met iemand die deze symptomen vertoont. In dat geval moet je jezelf voor minimaal twee weken isoleren. Ons advies is om lekker op youTube oude NEC-fragmenten terug te kijken, vooral uit 2008-2009.
Verschillende landen hebben gekozen voor een variërende aanpak van de epidemie. Het officiële advies van de wereldgezondheidsorganisatie WHO is een volledige quarantaine (‘lockdown’) en uitgebreide tests, maar veel landen zien dit als een te extreme maatregel die in de praktijk niet langdurig te handhaven valt of effect heeft. Wat gebeurt er immers zodra je deze quarantaine opheft? Komt het virus dan via buitenlandse reizigers niet gewoon weer terug het land in? Een alternatief dat daarom door een aantal landen (inclusief Nederland en het Verenigd Koninkrijk) gekozen wordt is selectieve isolatie van die groepen die een hogere vatbaarheid hebben, in de hoop dat dit de directe druk op de lokale gezondheidsdiensten verlicht en tegelijkertijd misschien een soort van groepsimmuniteit (‘herd immunity’) kan veroorzaken.
Het idee van groepsimmuniteit is niet nieuw. Eeuwenlang was dit de enige manier waarop de mensheid grote epidemieën overleefde. De theorie is simpel: iemand die ziek wordt, zal nadat hij is hersteld van die ziekte enige tijd een grote weerstand hebben voor herinfectie. Dit komt omdat je immuunsysteem de ziektekiem heeft leren herkennen en in geval van een herbesmetting heel snel de troepen kan mobiliseren om die ziektekiem in elkaar te meppen. Voor sommige ziektes blijft die herkenning je hele leven bestaan, maar voor andere ziektes duurt het soms maar maanden of zelfs weken. En soms veroorzaakt een ziekte zelfs helemaal geen weerstand. Helaas weten we momenteel niet wat de situatie is voor Covid-19, maar gebaseerd op kennis van andere coronavirussen is de verwachting dat je in ieder geval een tijdelijke weerstand hebt voor enkele maanden.
Als genoeg mensen weerstand hebben opgebouwd tegen een ziekte (zeg 60-70% van de bevolking), dan kan die ziekte niet makkelijk meer een gastheer vinden om zich te laten doorgeven en dus zou de ziekte langzaam moeten uitdoven. Dat is althans de theorie. Dezer dagen beschermen wij onszelf met deze methode via vaccinatie. Een vaccin bevat doorgaans een paar niet-besmettelijke ‘stukjes’ van een bepaalde ziektekiem die herkend worden door je immuunsysteem, dat vervolgens dan de ziekte zelf kan identificeren en afstoppen, maar dan zonder dat je dezelfde erge verschijnselen krijgt. Helaas is er nog geen vaccin voor Covid-19 en de meest optimistische schattingen zijn dat we pas eind 2020 of begin 2021 zo’n vaccin beschikbaar hebben. De veilige vaccin-route is dus (nog) niet voorhanden. Daarom proberen Nederland en enkele andere landen zo’n groepsimmuniteit te creëren door ‘gezonde’ mensen aan de ziekte bloot te stellen terwijl ze de zwakkere personen beschermen met isolatie. Een soort mazelenfeestje voor volwassenen, zeg maar. Helaas weten we momenteel dus absoluut niet of dat een effectieve strategie is of dat we hiermee juist een heleboel extra mensen blootstellen aan een potentieel dodelijk virus. Een moeilijke afweging dus om te maken, maar wat is het alternatief? Het hele land op slot doen voor zes maanden? Een jaar? En wie gaat dat betalen? Hoe houden we voldoende voedsel, electriciteit, water etc beschikbaar? Het blijft voorlopig nog koffiedik kijken.
Welke strategie er ook gekozen wordt, het uiteindelijke doel is om het aantal ernstige ziektegevallen zo laag mogelijk te houden en uit te spreiden over een langere periode, zodat onze ziekenhuizen niet overvol raken. En dat moeten we blijven doen tot ofwel de verspreiding van de ziekte minder wordt (wellicht dat de zomermaanden helpen) ofwel er een vaccin beschikbaar komt. Tot die tijd is het afwachten, vingers gekruisd houden en vooral voor elkaar zorgen. Als je zelf dus gezond bent en je durft het aan, kijk eens om je heen of er oudere of zieke buren of kennissen zijn die je kunt helpen met boodschappen doen of andere simpele klusjes. Neem je verantwoording als je symptomen hebt en isoleer jezelf. Ga niet in grote groepen iets doen en vermijdt de nachtclub of de kroeg (ja, echt! Dit zeggen wij heus niet makkelijk, hoor). En bovenal: was je handen en wees voorzichtig op jezelf en op anderen om je heen. Zelfs al ken je iemand niet, het zou zo maar een mede-NEC supporter kunnen zijn!
Mark